W sobotni wieczór 25 czerwca około godziny 20:00 pracownicy Wydziału Astronomii Materii Międzyplanetarnej Instytutu Akademii Nauk Republiki Czeskiej otrzymali kilkanaście zgłoszeń o dostrzeżeniu na niebie bolidu, głównie z Moraw Południowych. Ponieważ był jeszcze dzień, fotokamery czeskiej sieci bolidowej jeszcze nie działały. Były za to włączone nowe dodatkowe kamery wideo działające nawet w dzień. Chociaż te kamery zwykle obejmują tylko niewielką część nieba, to jednak ze względu na zbieg sprzyjających okoliczności bolid został zarejestrowany na dwóch kamerach – na Morawach Południowych w Veselí nad Moravou i Kuchařovice koło Znojma. Z tych dwóch zapisów ustalono wszystkie podstawowe parametry lotu bolidu przez atmosferę, czyli m.in. gdzie i jak szybko leciał oraz skąd przybył. Okazało się że bolid osiągnął co najmniej jasność księżyca w pełni (patrząc ze standardowej odległości 100 km) i wniknął głęboko w atmosferę, co sugeruje, że meteoryty spadły na powierzchnię Ziemi. Następnie naszym kolegom z Czech udało się znaleźć nagranie wideo ze słowackiej stacji Hurbanovo, gdzie słowaccy koledzy obsługują system kamer Allsky7, co posłużyło do zwiększenia wiarygodności oryginalnych wyników.
Co więc dokładnie wydarzyło się wczesnym wieczorem w sobotę 25 czerwca 2022 r. nad południowo-zachodnią Słowacją?
Dokładnie o 19:54 meteoroid o wadze około 50 kilogramów wszedł w ziemską atmosferę i został po raz pierwszy zarejestrowany na wysokości 64 km na południowy wschód w pobliżu miejscowości Hlohovec. W tym czasie obiekt poruszał się z prędkością poniżej 20 km/s po stosunkowo stromej ścieżce pod kątem 57° do płaszczyzny poziomej i kontynuował lot w kierunku południowo-zachodnim. Bolid osiągnął maksymalną jasność w znacznym pojaśnieniu na wysokości 28 km nad ziemią, gdy przez krótki czas świecił mocniej niż księżyc w pełni. To właśnie w tej fazie lotu meteoroid najbardziej zwolnił i rozpadł się. Bolid przeleciał prawie 50 km w 3 sekundy. Należy jednak wziąć pod uwagę że wszystko działo się w biały dzień – na nocnym niebie początek jasnej fazy lotu i jego koniec byłby widoczny dłużej.
Chociaż ogromna większość pierwotnej materii spłonęła w atmosferze, jest bardzo prawdopodobne, że na powierzchnię Ziemi spadło kilka w większości mniejszych meteorytów. Największe meteoryty mogą mieć masę rzędu 100 gramów do około pół kilograma (główny kawałek). Spodziewamy się większej liczby małych meteorytów rzędu gramów do dziesięciu gramów. Według obliczeń powinny one znajdować się w katastrze Pusté Úlany.
Rysunek XXX przedstawia mapę obliczonego obszaru spadku meteorytu. Najbardziej prawdopodobny obszar jest zaznaczony, który ma około 6 km długości i do około jednego kilometra szerokości (północ jest na szczycie). Skomplikowany kształt obszaru opadu nadają dwa główne zdarzenia fragmentacji na wysokości 28 (czerwone punkty i ich łączniki – linie największego prawdopodobieństwa) i 23 km (niebieskie punkty i ich łączniki). Mniejsze meteoryty powinny leżeć dalej na wschód od wioski, a największe na zachód od wioski lub w samej wiosce. Zaznaczony jest również element główny (główny, kolor jasnoniebieski), co odpowiada ostatniemu obserwowanemu punktowi na torze bolidu, a jego teoretyczne położenie i waga opierają się na założeniu, że nie rozpadł się po zgaśnięciu bolidu. Z tego powodu jego istnienie jest niepewne.
Ponadto meteoryty o różnych masach mogą być częściowo wymieszane, a w przypadku późnych rozpadów małe meteoryty mogą również występować w obszarze większych kawałków. Bardzo małe meteoryty można znaleźć również poza zaznaczonym obszarem.
(grafika: Instytut Astronomiczny Akademii Nauk Republiki Czeskiej, mapa podkładowa: Google Earth).
Podsumowując, chcielibyśmy podziękować wszystkim świadkom za wieści o tym ciekawym aucie oraz dr. Radmila Brožková z Czeskiego Instytutu Hydrometeorologicznego za dane dotyczące wiatru na dużych wysokościach potrzebne do obliczenia obszaru opadania meteorytów. Jednocześnie dziękujemy również kolegom (mianowicie RNDr. Ivan Dorotovič, CSc.) ze Słowackiego Centralnego Obserwatorium w Hurbanovie za późniejsze udostępnienie zapisu bolidu z obsługiwanego przez nich systemu Allsky7. Ten dostarczony zapis pozwolił dodatkowo zwiększyć wiarygodność i dokładność obliczania trajektorii bolidu.
Materiał został opublikowany za zgodą naszych przyjaciół z czeskiej sieci bolidowej: Pavel Spurný, Jiří Borovička i Lukáš Shrbený
Obrazy i dane nie są przeznaczone do dalszego rozpowszechniania i publikacji